Ewidencja księgowa gruntów przejętych pod inwestycje drogowe oraz wypłaty odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości - wyjaśnienie MF Redakcja Serwisu Budżetowego | 27.07.2023 r. Klasyfikacja wypłaty odszkodowania za przejęcie z mocy prawa własności nieruchomości przeznaczonych pod budowę drogi publicznej Co dla właściciela oznacza wykup gruntu przez GDDKiA? Odszkodowanie i lokal zamienny to podstawowe środki rekompensaty. Droga publiczna, procedura wykupu i rygor natychmiastowej wykonalności W pierwszej cześci pisałem, że podstawę prawną dla ustalenia kwestii bezpośrednio związanych z definicją i kategoriami drundefinedg publicznych stanowią przepisy ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Natomiast regulacje związane z wykupowaniem gruntundefinedw i nieruchomości pod budowę drundefinedg krajowych zawiera ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczegundefinedlnych zasadach przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie drundefinedg publicznych (tzw. specustawa drogowa). Zgodnie z treścią art. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie ustawy do jednej z kategorii drundefinedg z ktundefinedrej może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczegundefinedlnych. Art. 2 ust. 1 ww. ustawy wskazuje, że drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na następujące kategorie: drogi krajowe; drogi wojewundefineddzkie; drogi powiatowe; drogi gminne. Działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewundefineddzkie, krajowe - z nieruchomości, ktundefinedrej podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, wojewundefineddztwa lub Skarbu Państwa z dniem, w ktundefinedrym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Ostateczna decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zatwierdza podziały nieruchomości i przenosi z mocy prawa własność działek na rzecz Skarbu Państwa. Zgodnie z regulacją zawartą w treści art. 17 ustawy, jeżeli jest to uzasadnione interesem społecznym lub gospodarczym, wojewoda nada decyzji o zezwoleniu na realizacji inwestycji drogowej rygor natychmiastowej wykonalności. Odszkodowania za przejęcie nieruchomości pod budowę drogi krajowej Wysokość odszkodowania za nieruchomości przejęte na rzecz Skarbu Państwa ustalane są w postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez wojewodę, ktundefinedre kończy się wydaniem decyzji o ustaleniu odszkodowania. Postępowanie w przedmiocie wydania decyzji o odszkodowaniu rozpoczyna się z urzędu z chwilą, gdy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna i wykonalna. Wojewoda zobowiązany jest do ustalenia wysokości odszkodowania w terminie 30 dni od dnia, w ktundefinedrym decyzja ZRID stała się ostateczna. W przypadku, gdy decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nadano rygor natychmiastowej wykonalności, wojewoda przystępuje do ustalenia wysokości odszkodowania z chwilą wydania decyzji. Na wydanie wszystkich decyzji odszkodowawczych wojewoda ma w tym trybie 60 dni. Wypłata odszkodowania możne nastąpić dopiero po tym jak grunty przejdą na własność Skarbu Państwa, czyli po tym jak decyzja ZRID stanie się ostateczna. Właścicielom, ktundefinedrzy znaleźli się w takiej sytuacji, na ich wniosek może być wypłacona zaliczka w wysokości 70% odszkodowania ustalonego wcześniej w decyzji przez wojewodę. Stronami postępowania o wydanie decyzji w sprawie odszkodowania są dotychczasowi właściciele nieruchomości, użytkownicy wieczyści oraz osoby, ktundefinedrym przysługiwało ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości. Stronami postępowania o odszkodowanie nie są natomiast osoby, ktundefinedrym do wywłaszczonej nieruchomości przysługiwało prawo zobowiązaniowe (np. dzierżawa lub najem). Wysokość odszkodowania Wysokość odszkodowania za nieruchomości wywłaszczone pod drogę ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji ZRID przez organ I instancji, co oznacza, że wszelkie nakłady i koszty jakie poniesie właściciel na nieruchomości po wydaniu decyzji przez wojewodę, nie będą mogły być uwzględnione przy ustalaniu wysokości odszkodowania. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego (w formie operatu szacunkowego), określającej wartość nieruchomości. Ważne! W przypadku, gdy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dotyczy nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym albo budynkiem, w ktundefinedrym został wyodrębniony lokal mieszkalny, wysokość odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu zamieszkałemu w tym budynku albo lokalu, powiększa się o kwotę zł w odniesieniu do nieruchomości (kwota dzielona jest pomiędzy wszystkich wspundefinedłwłaścicieli). Wypłaty odszkodowania w przypadku wywłaszczenia nieruchomości pod drogi krajowe, dokonuje Generalna Dyrekcja Drundefinedg Krajowych i Autostrad. Zapłata odszkodowania następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w ktundefinedrym decyzja o odszkodowaniu stanie się ostateczna. Uprawienie do lokalu zamiennego i obowiązek wykupu reszty nieruchomości W przypadku przejmowania nieruchomości mieszkalnych, w sytuacji, gdy decyzji ZRID nadano rygor natychmiastowej wykonalności, GDDKiA ma obowiązek zapewnić mieszkańcom budynku lokal zamienny. Lokal zamienny zapewniany jest do wskazanego w zawiadomieniu o wydaniu decyzji ZRID terminu przekazania nieruchomości. Ustawodawca nakłada na GDDKiA obowiązek wykupu części nieruchomości powstałych po podziale na skutek wydania decyzji ZRID, ktundefinedre nie nadają się do wykorzystania na dotychczasowe cele. Wykup ten następuje na wniosek wywłaszczonego. Ograniczenie praw do nieruchomości przysługujących właścicielowi Bardzo często zdarza się, że realizacja inwestycji polegającej na budowie drogi wymaga wejścia i przeprowadzenia prac na nieruchomościach położonych poza pasem drogowym. Nieruchomości te nie są wywłaszczane, a zatem w dalszym ciągu stanowią własność konkretnych osundefinedb. By zapewnić możliwość np. przebudowy istniejącej sieci uzbrojenia terenu, wojewoda nakłada na GDDKiA obowiązek przeprowadzenia tych prac na działkach prywatnych, jednocześnie zobowiązując właścicieli nieruchomości, by udostępnili czasowo swoje nieruchomości GDDKiA. O obowiązku dokonania przebudowy istniejącej sieci uzbrojenia terenu orzeka wojewoda w decyzji ZRID. Jednocześnie wojewoda zezwala zarządcy drogi na wejście na nieruchomości niezbędne do dokonania prac budowlanych lub rozbiundefinedrkowych. W konsekwencji, decyzja wydana przez wojewodę ogranicza prawo własności lub prawo użytkowania wieczystego do nieruchomości jego właścicielom lub użytkownikom wieczystym. Ważne! Jeżeli nowo założone na działce urządzenia i instalacje uniemożliwiają właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu dalsze, prawidłowe korzystanie z nieruchomości w sposundefinedb dotychczasowy, mogą oni żądać, aby GDDKiA nabył własność (lub prawo użytkowania wieczystego) nieruchomości. Na GDDKiA ciąży obowiązek przywrundefinedcenia nieruchomości do stanu poprzedniego, niezwłocznie po założeniu lub przeprowadzeniu urządzeń liniowych. Jeżeli przywrundefinedcenie nieruchomości do stanu poprzedniego jest niemożliwe albo powoduje nadmierne trudności lub koszty, właścicielowi przysługuje odszkodowanie. ____ Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami napisz do nas na redakcja@ , a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu.
W myśl art. 93 ust. 3 u.g.n. za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem a właściwym organem.
Zatem plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje poszerzenie drogi kosztem Pana działki. Opis, o ile droga ma zostać poszerzona, znajduje się w treści planu. Zasadniczo gmina zobowiązana jest wykupić działki po uchwaleniu planu. Jeśli tego nie zrobiła, w celu wytyczenia granicy proszę złożyć wniosek o wydzielenie działki pod drogę. Zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami: „Art. 98. 1. Działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe – z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą z mocy prawa odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca projekt podziału stała się ostateczna, a orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca projekt podziału stała się ostateczna, a orzeczenie o podziale prawomocne. 2. Właściwy organ składa wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej praw gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa do działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne. 3. Za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. 4. Jeżeli w wyniku podziału nieruchomości wzrośnie jej wartość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może ustalić w drodze decyzji opłatę adiacencką z tego tytułu. Stawkę procentową opłaty adiacenckiej ustala rada gminy w drodze uchwały w wysokości nie większej niż 50% różnicy wartości nieruchomości. Przepisy art. 145, art. 146 ust. 2 i ust. 3, art. 147 oraz art. 148 ust. 1-3 stosuje się odpowiednio.” Z wydzieleniem gruntu pod drogę przy podziale nieruchomości mamy do czynienia w wypadku, kiedy w planie miejscowym terenu objętego podziałem zostały przewidziane linie rozgraniczające ulice, place oraz drogi publiczne. Sprawę tę wyjaśnił jednoznacznie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 1995 r. (III ARN 7/95 , OSNAPiUS 1995, nr 17, poz. 213), stwierdzając, że „wydzielenie z nieruchomości w trybie art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127) pasa gruntu z przeznaczeniem na ogólnie dostępną drogę może nastąpić na wniosek właściciela nieruchomości i tylko wówczas, gdy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego określa przebieg tej drogi”. W ten sposób: ustali Pan przebieg granicy; uzyska odszkodowanie za grunt. Odszkodowanie za grunty wydzielone pod drogi z nieruchomości objętej podziałem jest wyłącznie konsekwencją odjęcia prawa własności albo prawa użytkowania wieczystego. Należy się więc ono niezależnie od tego, czy w wyniku podziału nieruchomości i wydzielenia drogi wartość nieruchomości wzrosła i dotychczasowy właściciel albo użytkownik wieczysty odniósł z tego tytułu korzyści. Tak na gruncie art. 10 ust. 5 nie obowiązującej już ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 1993 r. (IV SA 1354/92, ONSA 1994, nr 2, poz. 68). Odszkodowanie za grunty przejęte pod drogi ustala się w odrębnym postępowaniu po uprawomocnieniu się decyzji o zatwierdzeniu projektu podziału nieruchomości (patrz wyrok NSA z dnia 6 grudnia 1995 r., SA/Lu 668/95, Glosa 1996, nr 9, s. 28). O odrębności postępowania w przedmiocie odszkodowania przesądza fakt, że decyzje w tych dwóch sprawach (o zatwierdzeniu projektu podziału oraz o odszkodowaniu) wydawane są przez dwa różne organy: pierwsza przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, a druga – przez starostę. Problem tylko tkwi w terminie, w jakim decyzja o odszkodowaniu powinna być wydana i odszkodowanie powinno być wypłacone. Sprawy nie załatwia odesłanie w komentowanym przepisie do zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. Wszczęcie postępowania w sprawie wydania decyzji o odszkodowaniu następuje dopiero w razie niedojścia do uzgodnienia wysokości odszkodowania między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym gruntu zajętego pod drogę a organem wykonawczym gminy, zarządem powiatu, zarządem województwa albo starostą reprezentującym Skarb Państwa. Ustawa jednak nie zawiera przepisu dyscyplinującego właściwy organ do podjęcia i przeprowadzenia tych uzgodnień. Pozwala to na odkładanie w czasie rokowań z właścicielem lub użytkownikiem wieczystym. Sprawa ta była przedmiotem interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich u Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa, o czym informowała „Rzeczpospolita” w nr 16 (5789) z dnia 19 stycznia 2001 r. Formułowane są wnioski de lege ferenda o ustalenie w ustawie maksymalnego terminu na przeprowadzenie uzgodnień w sprawie wysokości odszkodowania oraz na jego wypłatę. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Zapytaj prawnika - porady prawne online .
Decyzja ZRID a odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości pod drogi. Osoby wywłaszczone – ze względu na charakter decyzji ZRID – powinny się pogodzić z jej postanowieniem. Odwoływanie się od niej bez posiadania dowodów na naruszenie przepisów prawa jest jedynie stratą czasu.
Scalenie i podział nieruchomości jest rzadko wykorzystywaną procedurą, w ramach której dochodzi do „skomasowania” gruntów na określonym obszarze, a następnie przydzieleniu każdemu uczestnikowi scalenia działek gruntu o odpowiednim areale, pomniejszonych o powierzchnię niezbędną do wydzielenia nowych dróg publicznych. Przejęcie przez gminę gruntów w powyższym trybie stanowi wywłaszczenie, za które to - zgodnie z art. 21 ust. 2 Konstytucji - byłemu właścicielowi przysługuje odszkodowanie odpowiadające ich wartości rynkowej. Podobnie, jak przy podziale nieruchomości, odszkodowanie to w pierwszej kolejności jest ustalane w drodze uzgodnień między byłym właścicielem a urzędem, co gminy bardzo często wykorzystują w celu odwleczenia momentu jego wypłaty lub maksymalnego obniżenia wysokości rekompensaty. Stosowane przez urzędy taktyki są więc w tym przypadku takie same, jak przy odszkodowaniach należnych za grunty przejęte w ramach „prostych” podziałów nieruchomości, dokonywanych przez pojedynczych właścicieli, dlatego też celem ich bardziej szczegółowego omówienia należy odesłać do znajdującego się na blogu artykułu Wywłaszczenie przy podziale nieruchomości dotyczącego taktyk gmin stosowanych przy domaganiu się przez byłych właścicieli odszkodowań za grunty przejęte na podstawie decyzji podziałowych, znajdującego się na blogu. Bardzo istotną kwestią, która różni sprawę o ustalenie odszkodowania za grunt przejęty w wyniku scalenia i podziału, od sprawy ustalenia odszkodowania za grunt przejęty w ramach „prostego” podziału, jest sposób dokonywania wyceny gruntu. Mianowicie, o ile w przypadku „prostego” podziału na własność gminy przechodzi część naszej działki przeznaczona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod drogę publiczną, przez co wartość tego gruntu ustalana jest wg jego drogowego przeznaczenia (oprócz wyjątków szczegółowo omówionych w artykule Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie - „zasada korzyści”, o tyle w przypadku scalenia i podziału mamy do czynienia z sytuacją, w której nasza działka pomniejszana jest proporcjonalnie do powierzchni wszystkich nieruchomości objętych scaleniem i podziałem oraz do ogólnej powierzchni działek gruntu wydzielonych pod nowe drogi i pod poszerzenie dróg istniejących. Okoliczność ta rodzi kardynalne skutki dla dokonywania wyceny wywłaszczonego od nas gruntu w ramach procedury scalenia i podziału, co celem dokładnego zobrazowania chcielibyśmy przedstawić Państwu na konkretnym przykładzie. Mianowicie, załóżmy, że nasza działka o powierzchni jednego hektara, przed scaleniem i podziałem przeznaczona była w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne oraz pod drogę publiczną, przy czym część o przeznaczeniu mieszkaniowym posiadała powierzchnię 0,8 hektara, natomiast część o przeznaczeniu drogowym 0,2 hektara. W związku z tym, dokonujący wyceny naszego gruntu rzeczoznawca majątkowy ma obowiązek w pierwszej kolejności wycenić cały grunt wg jego przeznaczenia w całości, a następnie dokonać analizy, czy tak ustalona wartość jest wyższa od wartości wg przeznaczenia drogowego (porównanie to wynika oczywiście z zastosowania wspomnianej oraz szczegółowo omówionej w tym artykule Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie - „zasada korzyści”. W przypadku działki przeznaczonej w przeważającej części pod budownictwo mieszkaniowe odpowiedź jest oczywista, w związku z czym rzeczoznawca ma obowiązek ustalić wartość całej działki (np. na 400 zł za m2), a następnie przemnożyć tę wartość przez ilość metrów, o które pomniejszona została nasza działka. Tak ustalona kwota będzie kwotą przysługującego nam odszkodowania. Dzieje się tak właśnie dlatego, że jak już wyżej wskazano, w procedurze scalenia i podziału nie jest wywłaszczana od nas „fizyczna”, możliwa do ustalenia w terenie część działki o przeznaczeniu drogowym, lecz pomniejszana jest proporcjonalnie, a zarazem „abstrakcyjnie” całość naszej działki. Warto nadmienić również, że kwestia ta była kwestią sporu pomiędzy reprezentowanymi przez nas osobami wywłaszczonymi a gminą, która oczywiście domagała się wyceny wg (dużo mniej wartego) przeznaczenia drogowego, jednak zarówno orzekające urzędy, jak i sąd administracyjny w prawomocnym wyroku, w sposób jednoznaczny przyznał rację naszej argumentacji. Wycena nieruchomości – odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości przejętej pod budowę drogi ekspresowej na przykładzie S6 (Trasy Kaszubskiej) 30 sierpnia, 2021 Dzisiaj, kolejny przykład wyceny nieruchomości w sprawie o odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości przejętej pod drogę w związku z realizacją inwestycji drogowej pn. Odpowiedź: Jeśli wywłaszczenie następuje za wynagrodzeniem (odszkodowaniem), to stanowi ono odpłatną dostawę towarów. W związku z tym mogą znaleźć zastosowanie przepisy dotyczące zwolnień od podatku. Dostawa (otrzymanie odszkodowania) działki niezabudowanej, nieobjętej planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, podlega zwolnieniu z podatku od towarów i usług. Natomiast jeśli chodzi o drugą działkę, to dopóki znajduje się na niej baner reklamowy, będziemy mieli do czynienia z dostawą terenu zabudowanego, gdyż baner reklamowy zgodnie z prawem budowlanym traktowany jest jako budowla. Jeśli okaże się, że dostawa drugiej działki podlegałaby opodatkowaniu, to zasadne jest przyjęcie, że kwota wskazana w decyzji jest całością świadczenia należnego w postaci odszkodowania, a więc zawiera "w sobie" podatek VAT (kwota brutto), który powinien być wyliczony metodą „w stu”. Uzasadnienie: Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju, przez którą należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie (art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) - dalej W świetle powyższego należy uznać, że w tym przypadku odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia. Innymi słowy, jeśli wywłaszczenie następuje za wynagrodzeniem (odszkodowaniem), to stanowi ono odpłatną dostawę towarów. Opodatkowaniu podatkiem VAT nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania. (zob. wyrok WSA z 20 lutego 2014 r., III SA/Gl 1284/11, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, IPPP1/443-240/12-4/MP z dnia 14 maja 2012 r.). W związku z tym, że mamy do czynienia z dostawą towarów w opisanym przypadku mogą znaleźć zastosowanie przepisy dotyczące zwolnień od podatku. Jeśli chodzi o grunt niezabudowany, to w myśl art. 43 ust. 1 pkt 9 zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane. Co istotne, przepis ten nie uzależnia zastosowania zwolnienia od tego czy podatnik odliczył podatek z tytułu nabycia gruntu. Jak wynika zaś z treści art. 2 pkt 33 przez tereny budowlane należy rozumieć grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W konsekwencji dostawa (otrzymanie odszkodowania) działki niezabudowanej, nieobjętej planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, podlega zwolnieniu z podatku od towarów i usług (zob. interpretacja ogólna Ministra Finansów, PT10/033/12/207/WLI/13/RD 58639 z dnia 14 czerwca 2013 r.). Natomiast jeśli chodzi o drugą działkę, to dopóki znajduje się na niej baner reklamowy, będziemy mieli do czynienia z dostawą terenu zabudowanego, gdyż baner reklamowy zgodnie z prawem budowlanym traktowany jest jako budowla. Zgodnie zaś z art. 29a ust. 8 w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu. Jeśli przedmiotem dostawy będzie więc budowla wraz z gruntem, to zastosowanie będzie miał art. 29a ust. 8 co oznacza, że grunt na którym położony jest baner będzie opodatkowany wg takich samych zasad jak ta budowla. Zakładając, że będziemy mieli do czynienia z dostawą budowli, należy odwołać się do przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10 zgodnie z którym zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy: a) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, b) pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata. Przez pierwsze zasiedlenie – w myśl art. 2 pkt 14 – rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich: a) wybudowaniu lub b) ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej. Tak więc, jeśli Podatnik nabył nieruchomość (baner) w ramach czynności podlegających opodatkowaniu (czyli np. umowy sprzedaży podlegającej opodatkowaniu) i nie poniósł wydatków na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, które stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej, dostawa baneru wraz z gruntem będzie zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 Należy również wskazać, że w przypadku zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 istnieje możliwość rezygnacji ze zwolnienia i opodatkowania tej czynności. Zgodnie bowiem z art. 43 ust. 10 podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10, i wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem że dokonujący dostawy i nabywca budynku, budowli lub ich części: są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni; złożą, przed dniem dokonania dostawy tych obiektów właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego, zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie dostawy budynku, budowli lub ich części. Jeśli okazałoby się, że w opisanym przypadku nie będzie można zastosować ww. przepisu (np. Podatnik sam postawił baner) Podatnik powinien sprawdzić, czy zastosowanie będzie mógł znaleźć art. 43 ust. 1 pkt 10a zgodnie z którym zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że: a) w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, b) dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów. Warunku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10a lit. b, nie stosuje się, jeżeli budynki, budowle lub ich części w stanie ulepszonym były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat (art. 43 ust. 7a Jeśli okaże się, że dostawa drugiej działki podlegałaby opodatkowaniu, to w decyzji o wysokości odszkodowania dla przejrzystości wykazana w niej winna być kwota odszkodowania, jak i należny podatek VAT, obciążający podmiot otrzymujący odszkodowanie. Jeżeli zaś takiego rozbicia nie ma, to zasadne jest przyjęcie, że kwota wskazana w decyzji jest całością świadczenia należnego w postaci odszkodowania, a więc zawiera "w sobie" podatek VAT, który powinien być wyliczony metodą „w stu” (zob. wyrok NSA z 25 stycznia 2013 r., I FSK 426/12). Mariusz Jabłoński, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego Odpowiedzi udzielono 29 grudnia 2014 r.
Sprawdź. Jednak w interpretowanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach sytuacji wywłaszczenie nieruchomości korzystało ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT. Przedmiotem wywłaszczenia były bowiem grunty rolne, które w planie zagospodarowania przestrzennego nie były przeznaczone pod zabudowę.

Tak wynika z interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 2 grudnia 2015 r. (nr IPPB4/4511-1117/15-4/JK). Chodziło o kwotę, którą otrzymał współwłaściciel działki przejętej przez miasto. Podatnik, podobnie jak dwójka pozostałych współwłaścicieli nieruchomości, otrzymał na podstawie decyzji prezydenta miasta z czerwca 2015 r. odszkodowanie za nieruchomość zajętą pod drogi publiczne (gminne). Kwota odszkodowania za 1/3 udziałów wyniosła ponad 47 tys. zł. Podatnik nabył ten udział nieodpłatnie w drodze spadku, działu spadku i zniesienia współwłasności (dział spadku i zniesienie współwłasności odbyło się bez spłat i dopłat), w latach 1967–1981. Odszkodowanie na konto podatnika od gminy trafiło w lipcu 2015 r. Decyzja prezydenta miasta orzeczona została na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami, po zasięgnięciu opinii rzeczoznawcy majątkowego określającej wartość nieruchomości. Prezydent dokonał wypłaty na podstawie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną i zapytał izbę skarbową o opodatkowanie tej kwoty. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT zwolnione z podatku są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Zasada ta nie dotyczy przypadków, gdy właściciel nieruchomości nabył jej własność w okresie dwóch lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości, za cenę niższą o co najmniej połowę od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu. Izba zwróciła uwagę, że kwestie odszkodowań za wywłaszczone nieruchomości reguluje ustawa o gospodarce nieruchomościami. Tak więc odszkodowanie, o którym mowa w art. 73 ust. 4 ustawy z dnia 13 aździernika 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, jest odszkodowaniem wypłaconym stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. – W związku z tym, że w przedmiotowej sprawie nabycie udziału w wywłaszczonej nieruchomości przez wnioskodawcę nastąpiło w drodze spadku oraz w dziale spadku i zniesienia współwłasności nieodpłatnie (dział spadku i zniesienie współwłasności odbyło się bez spłat i dopłat), należy stwierdzić, że nie można ustalić ceny nabycia przez wnioskodawcę udziałów w nieruchomości. Nie wystąpi więc sytuacja, w której cena nabycia nieruchomości była niższa niż 50 proc. uzyskanego odszkodowania – wyjaśniła dodatkowo izba skarbowa. —Mateusz Maj Komentarz eksperta Grzegorz Grochowina, menedżer w KMPG w Polsce Trzeba się zgodzić z linią interpretacyjną zaprezentowaną w przytoczonej interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie. Choć rzeczywiście sama wypłata odszkodowania nie miała miejsca jedynie na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, jednak bez tych przepisów nie byłoby możliwe jej uzyskanie. Przepisy, które spowodowały wypłatę, w pewnym sensie opierają się na przepisach ustawy o gospodarce nieruchomościami, bo i tak trzeba było po nie sięgnąć Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT, którego wykładni dotyczy sprawa, zwolnione z podatku są przychody uzyskane z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Zwolnienie nie dotyczy przypadków, które w niniejszej sprawie nie mają zastosowania. Trzeba zwrócić uwagę, że ustawa odsyła do „przepisów" o gospodarce nieruchomościami, a nie tylko „ustawy" o gospodarce nieruchomościami. Zakres zwolnień, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem i praktyką organów podatkowych, trzeba interpretować i stosować ściśle. W tym przypadku objęcia zwolnieniem od PIT odszkodowania za grunty przejęte na drogi publiczne nie można jednak uznać za taką wykładnię rozszerzającą. Skoro ustawodawca użył w tekście ustawy odniesienia do przepisów o gospodarce nieruchomościami, to nie można ograniczać zwolnienia tylko do ustawy o gospodarce nieruchomościami. W tym przypadku na gminie nie ciążył więc obowiązek poboru podatku od wypłacanego odszkodowania. Mając na uwadze fakt, że otrzymywane odszkodowanie jest zwolnione z opodatkowania, to tym samym na gminie nie będzie ciążył obowiązek w zakresie przygotowania informacji PIT-8C. Należy zwrócić uwagę, że opisywane zwolnienie nie dotyczy przypadków, gdy właściciel nieruchomości nabył jej własność w okresie dwóch lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50 proc. od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu. W tym przypadku jednak osoby otrzymujące odszkodowanie były właścicielami działki przez wielokrotnie dłuży okres, więc wyłączenie zwolnienia nie miało zastosowania.

Specyfiką wywłaszczeń pod drogi jest fakt, że często decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID) nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. Organ jest zobowiązany do wydania decyzji ustalającej wysokość odszkodowania w terminie do 60 dni (art. 12 ust. 4g specustawy drogowej). FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 7 / 2013 OPIS SYTUACJI Współwłaściciele nieruchomości wystąpili z wnioskiem o zatwierdzenie podziału nieruchomości. Decyzją z 2000 r. burmistrz zatwierdził podział nieruchomości i na jej podstawie przeszły z mocy prawa na własność gminy działki wydzielone pod drogi publiczne. W wyniku zmiany planu miejscowego, działki te stały się zbędne pod drogi i gmina je zbyła. W 2012 r. z wnioskiem o wypłacenie odszkodowania za działki przejęte pod drogi na rzecz gminy, wystąpili poprzedni ich współwłaściciele. PYTANIE RADNEGO MIASTA Czy gmina jest zobowiązana do ustalenia i wypłaty odszkodowania za przejęte, na podstawie powyższej decyzji działki, jeżeli obecnie nie jest już ich właścicielem, a wcześniej pomiędzy gminą a współwłaścicielami nie nastąpiło rozliczenie z tego tytułu? ODPOWIEDŹ PRAWNIKA Gmina jest zobowiązana do wypłaty odszkodowania na rzecz dotychczasowych właścicieli działki, jeżeli do tej pory nie doszło do rozliczenia z tytułu przejęcia gruntów pod drogi publiczne. Na obowiązek wypłaty odszkodowania przez gminę wskazuje art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami (zwanej dalej W świetle tego przepisu bez znaczenia jest fakt czy na gruncie, który w związku z wydaniem decyzji podziałowej przeszedł na własność gminy, zrealizowano cel inwestycyjny w postaci drogi publicznej czy też nie. Bez znaczenia, z punktu widzenia ciążącego na gminie obowiązku wypłaty odszkodowania, jest także to czy wniosek o wypłatę odszkodowania został złożony w chwili, gdy właścicielem gruntów przejętych pod drogi była gmina czy też inny podmiot. Zgodnie z art. 98 działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe – z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym, że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych. Z powyższej regulacji jasno wynika, że dotychczasowy właściciel gruntu traci jego własność z chwilą, gdy decyzja zatwierdzająca podział uzyskała walor decyzji ostatecznej. Z tą właśnie chwilą powstaje przysporzenie po stronie inwestora w postaci uzyskania prawa do wydzielonego gruntu, a po stronie dotychczasowego właściciela (właścicieli) uprawnienie do żądania wypłaty odszkodowania. Zgodnie z art. 98 ust. 3 za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. Prawo żądania przez dotychczasowego właściciela odszkodowania stanowi formę wyrównania mu uszczuplenia jego majątku, jakiego doznał w związku z utratą prawa własności do przejmowanych gruntów. Wyżej wymienione przepisy nie uzależniają więc prawa dotychczasowego właściciela działek do żądania odszkodowania od tego, czy na przejętej w wyniku podziału działce została zrealizowana droga publiczna. Nie do przyjęcia byłby pogląd, zgodnie z którym prawo żądania odszkodowania przez dotychczasowych właścicieli byłoby uzasadnione od tego czy doszło do realizacji planowanej inwestycji czy nie, gdyż kwestie są zależne wyłącznie od organów władzy publicznej, a nie od byłych właścicieli. Przyjęcie takiego stanowiska mogłoby doprowadzić do sytuacji, w której gmina rezygnując z wcześniejszych planów inwestycyjnych uzyskiwałaby prawo własności gruntów nieodpłatnie. Pogląd taki stałby w oczywistej sprzeczności z konstytucyjnymi zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP). Odszkodowanie opisane w art. 98 ust. 3 przysługuje także wtedy, gdy działki przejęte pod drogi publiczne stały się zbędne na ten cel inwestycyjny. Nie można również uznać, że gmina nie jest zobowiązana do wypłaty odszkodowania, gdyż działki przejęte nie należą już do niej. W wyniku postępowania podziałowego to właśnie gmina uzyskała przysporzenie w postaci własności wydzielonych działek i to ona została zobligowana przez ustawodawcę do wypłaty odszkodowania. Ponadto z twierdzenia pytającej wynika, że gmina zbyła przedmiotowe działki, a zatem w wyniku ich przejęcia uzyskała wymierną korzyść. Ustawodawca nie ograniczył czasowo uprawnienia byłego właściciela przejętych działek do żądania odszkodowania. WAŻNEUprawnienie do żądania odszkodowania na podstawie przepisów jako roszczenie publicznoprawne, nie podlega przedawnieniu (por. tezę wyroku NSA z dnia 28 lipca 2011 r., sygn. akt I OSK 1339/10, LEX nr 1082633). Wniosek o wypłatę odszkodowania powinien zostać rozpoznany, pomimo upływu od daty wydania decyzji podziałowej prawie 12 lat. Michał Pęczkowski Podstawa prawna– Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami ( z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.)– Konstytucja RP WRÓĆ DO SPISU TREŚCI eFnv7y.
  • p9jhbn8df3.pages.dev/71
  • p9jhbn8df3.pages.dev/13
  • p9jhbn8df3.pages.dev/288
  • p9jhbn8df3.pages.dev/83
  • p9jhbn8df3.pages.dev/196
  • p9jhbn8df3.pages.dev/189
  • p9jhbn8df3.pages.dev/72
  • p9jhbn8df3.pages.dev/176
  • p9jhbn8df3.pages.dev/40

    • odszkodowanie za grunty przejęte pod drogi